Fotografta Net Alan Derinligi ve hurafeler

TAŞINDIK: http://halkboyleistiyor.com


-----------------------------------
Halk arasinda ilginc bir hikaye anlatilir: Bir askeri birlige yeni gelen yuzbasi, tepenin ustude bombos duran bir sandalyenin basinda nobet tutan bir asker gorur. Pek ilgilenmez, ama sonraki gun de ayni yerde bir asker nobet tutmaktadir. Biraz dikkat eder ve birkac gun izler. Her nobet degisiminde muntazam olarak o sandalyenin basina nobetci asker gelir, ama o sandalyeye bir Allah'in kulu gelip oturmaz. Tepenin basinda oylesine duran bos bir sandalye ve basinda bir nobetci asker! Konuyu biraz arastirdiginda gorur ki zamaninda o sandalye boyanmis, oranin komutani da basina asker dikmis ki boyali yere kimse oturmasin diye. Sonra komutan emrini geri almamis, baska yere tayini cikmis, ve boylece o nobet emrinin sebebi unutulmus. Yillardir o sandalyenin basina nobetci dikerlermis.

Bu hikaye ne kadar dogrudur bilinmez, ama anlattigi konu cok onemli. Sorgulamamak ve bir bilgiyi oldugu gibi dogru kabul etmek toplumlarin en buyuk belalarindan biri. Gecen sene elemanin biri Wikipedia'da denemek icin bir unlunun uyduruk bir biyografisini yaziyor. Ayni uyduruk biyografi meshur bir gazetede aynen yayinlaninca buyuk olay olmustu. Gazete hic kontrol etmeden Wikipedia'dan almis yayinlamis.

Zamaninda MBA yaparken (Omer Dincer'den ders almisligim var ama utancimdan pek ortalikta soylemiyorum) sirket kurallarinin nasil olustuguna dair guzel bir arastirma okumustum: Bir odaya bir maymun konur. Tepeden bir muz sarkiyordur. Maymun muza elini uzattiginda bir hortumla maymuna basincli soguk su tutulur ve maymun kacar. Bir sure sonra maymun tekrar muzu almak icin hamle yapar, gene ayni sekilde basincli soguk suyla puskurtulur. Birkac sefer sonra maymun artik o muza dokunamayacagini ogrenir. Sonra odaya ikinci bir maymun konur. Bu maymun da muza elini uzatiginda bu sefer basincli soguk su ikisine de puskurtulur. Birkac denemeden sonra ikinci maymun da ayni sekilde muza dokunmamayi ogrenir. Sonra odaya ucuncu maymun gelir. Bu  sefer 3'u de ayni sekilde soguk suyu yer. Odaya dorduncu maymun alinir. Bu maymun tam muza elini uzatacakken diger 3 maymun dorduncunun uzerine atlarlar ve onu doverler, cunku sonucta soguk basincli su tehlikesi vardir. Odaya besinci maymun girer, muzu almak istediginde bu sefer tum 4 maymun besinciyi dover. Artik odaya alinan her maymun dayak yemektedir, hem de soguk basincli su olmamasina ragmen. Bir sure sonra ilk 3 maymun odadan cikarilir, buna ragmen odaya her alinan maymun muzu almak isteyince dayak yemektedir. Ve bunun sebebini hicbir maymun bilmez.

Iste sirket kurallarinin buyuk kismi boyle olusur. "Aman sus, soru sorma, sana ne?, bu yillardir boyle, bak biz de boyleyiz"...

Fotografta da durum ayni. 50 yil, hatta daha eskiden "kural" diye soylenen seyler hala bircok kisi tarafindan "dogru" olarak kabul ediliyor. Halbuki bunlarin neredeyse tamami denenip dogrulanabilecek seyler. Atom fizigiyle ugrasmiyorsun ki? Iki deneme yap bak bakalim dogru mu degil mi.

HOCAM NEDIR BU SEVMEDIGIN KURALLAR, BIR TANE ORNEK VER BAKIYIM

Veririz alimallah. Cok onerilmesine ragmen DSLRlarda yanlis olan bir ornegi daha once vermistim, simdi baska bir tane daha vereyim:

Net Alan Derinligi (NAD) diye bir konu var. Adi uzerinde. Aslinda tam uzerinde degil. Sozle anlatmak yerine asagidaki sekle bakin:

Basit degil mi? NAD icinde kalan butun bolgeler net, kalan bolgeler bulanik cikacak. Aslinda NAD, "Kabul edilebilir netlikte olan alan" demek. Yani NAD icinde objeden uzaklastikca netlik azalir bulaniklik artar, NAD'in tam sınırında artik netlik "kabul edilemeyecek kadar" bozulur.

Ön taraftaki NAD ile arka taraftaki NAD'i hesaplayabilmek onemli oluyor. Ornegin "15 metre ile 50 metre arasindaki hersey odak icinde olsun" isterseniz odak yapacaginiz mesafeyi bilmek istersiniz.

EFSANE

Bazi internet sitelerinde ve hatta bazi fotograf kurslarinda genel gecer olarak "1/3 - 2/3 kurali" diye birsey anlatilir. Buna gore her diyafram ve odak degerinde ondeki NAD arkadaki NAD'in kabaca yarisi olur. Yani on taraftaki NAD 1 metre ise objenin arkasindaki NAD 2 metre olur. Bunu da surekli "yaklasik bu kadardir" diye anlatirlar. Yani "farkli olabilir ama yaklasik olarak 1:2 alabilirsiniz".

Peki gercek boyle mi? "Yaklasik" ne demektir? Ne kadar yaklasik?

Simdi bu "kural"a bakalim. Diyor ki "Ön NAD / Arka NAD = 1/2 = 0,5". Tabi bu "yaklasik" deger. Yaklasik ne demektir acaba dusunelim. Ben 0,4-0,6 arasi degerleri "yaklasik" olarak kabul edeyim.

http://www.dofmaster.com/dofjs.html sitesinde bu degerlerin hepsini hesaplayabiliyorsunuz. "Hiperfokal mesafe" kavramini sevmesem de ön/arka orani vermesi acisindan bu site cok rahat kullanilabilir. Iste bu siteyi kullanip 14mm-200mm arasinda f2.8-f5.6-f11 diyaframlarini kullanip farkli odaklama mesafelerindeki ön NAD ve arka NAD degerlerini buldum, bunlari birbirine oranladim. Sonucta 114 adet veri elde ettim. Nasil yaptigimin aciklamasi asagida:

"Yakin limit" ve "Uzak limit" degerlerini yukarida bahsettigim siteden aldim. 50mm f2.8 20 metre ornegini alirsak, (20-14)/(35-20) = 0,400 yapar. Ön NAD 6 metre arka NAD 15 metre. Kolay, degil mi? 99999999 rakamini sonsuz yerine kullandim, yani o ayarlarda arka NAD sonsuza gidiyor. Denemesi bedava.

35mm odakli objektifte, f2.8'de 10 metreye odaklayinca ortaya cikan NAD degerleri. Bir ustteki tablodan kontrol edin. Bu sekil DOFmaster sitesinden alinmistir, sadece yazilari Turkce'ye cevirdim.

Buradan bile 0,4-0,6 degerinin ne kadar az oldugunu gorebilirsiniz, ama ben size kolaylik olsun diye olayi grafige doktum:

Dofmaster sitesinin hesaplarina gore olusturulmus grafikler. Grafiklerde 3-5 ufak hata olabilir, ama genel olarak dogrudur. Pek zamanim olmadigindan hizlica hazirladim.

Tekrar hatirlatayim, soylenen sey "yaklasik olarak ön NAD ve arka NAD oranini 1:2 alabilirsiniz". Peki grafikler, yani gercek degerler ne soyluyor? Ben grafiklerde okudugumu soyliyim: Objeye olan mesafe arttikca bahsedilen oran azaliyor, bir noktadan sonra sifir oluyor (cunku arka NAD sonsuza gidiyor). Peki 1:2 orane ne zaman yakalaniyor? Cekinmeyin, bakin bakin, grafikler yukarida duruyor. 1:2 oranini ne kadar sıklıkta goruyorsunuz?

Peki bu "1:2" kurali hic bir zaman dogru degil mi? Eger hiperfokal mesafenin 1/3'une odak yaparsaniz dogru. Ama diger her kosulda 1:2 kurali hikaye.

Fotografcilarin bir kismi yukarida bahsettigim maymunlara benzemiyor mu? Boyle kurallara itiraz ettiginizde isin aslini bilmeden "vay sen ne bilirsin sen kimsin" demeye basliyorlar.

Not: Ben size baska bir kural soyliyim, ama bu neredeyse tamamen dogru: Portre ve makro cekimlerinde (ön NAD / arka NAD) oranini 1:1 alabilirsiniz. 50mm f2.8'in 3 ve 5 metrelerine, 85mm f2.8 ve 135mm f2.8'in 3-5-10 metre degerlerine dikkat edin, neredeyse hepsi 1'e cok yakinlar. 200mm f2.8 zaten 60 metreye kadar 1'e cok yakin gidiyor.

Iste bu yuzden televizyon ya da gazetelerde gordugunuz/okudugunuz haberlere hemen inanmayin. Mutlaka 3-5 ayri gazetede ya da televizyonda ayni haberi okuyun ya da dinleyin. Medya artik iyice zincirini kopardigi icin haber amacli degil halki yonlendirme amacli yayin yapiyor.