Histograma dikkat

TAŞINDIK: http://halkboyleistiyor.com

Histogram önemli. Daha önce buradaki (iki sayfa) ve buradaki yazılarda histogramı anlatmaya çalışmıştım. Özellikle ilk yazıyı kesinlikle okuyun derim.

Makinelerdeki LCD çekim sırasında bir fikir verse de histogram her zaman daha doğru sonuç veriyor.......... mu acaba?

Dün akşam Peru Lima'da çektiğim bir-iki fotoğrafa bakarken farkettiğim şeyi bir yazıya dönüştürmek istedim. Histogram iyidir, güzeldir, ama fotoğrafın içeriğini de düşünmek lazım. Aşağıdaki histogramlara bakın:

Sizce hangisi doğru? Hangisini tercih edersiniz? Sanki en sağdaki daha dengeli gibi, değil mi? En soldaki fazla karanlık, en sağdaki fazla parlak.

Aslında, aslında, aslında... Aslında soruda bir adilik var: "Sizce hangisi doğru?" Soruyu okuyunca kafa hemen "doğrusunu bulayım" diye düşünmeye başlıyor ama "doğru histogram" diye birşey yok! Histogramın doğruluğu, fotoğraftaki amacına göre değişir. Ayrıca, histograma "doğru" ya da yanlış" diye bakmak da bir bakıma doğru değil. Asıl önemli olan şey renk detayının (yani ışık bilgisinin) kaybolup kaybolmadığı.

En sağdaki histogram dengeli dursa da, en sola ve en sağa yaslanmış olduğu için (yani tanımlanabilir bölgenin dışına çıkan noktalar var) ben beğenmedim.

ÖNEMLİ NOT: BU SİTEDE HERHANGİ BİR DİNİN PROPAGANDASI YAPILMAZ, YAPILAMAZ. AŞAĞIDAKİ FOTOĞRAF SADECE DENK GELDİĞİ VE ANLATACAĞIM KONUYA UYGUN OLDUĞU İÇİN KULLANILMIŞTIR. BAZI İNSANLAR BUNU ANLAMAKTA GÜÇLÜK ÇEKTİĞİ İÇİN AÇIK AÇIK VE BÜYÜK HARFLERLE YAZDIM. "VAY EFENDİM SEN HRISTİYANLIK PROPAGANDASI YAPIYORSUN, %99'U MÜSLÜMAN OLAN ÜLKEMİZDE..." DİYE SAÇMALAYAN OLURSA, UYARMADI DEMEYİN, AAR KONUŞURUM. ALLAM YAREPPİM :)

Konuya dönersek, gerçek fotoğraf şu:

%99'u müslüman olan bu ülkede Hrıstiyan inancı falan göstermek ha?

Olympus OM-D, Panasonic Lumix 20mm f1.7 ASPH, 1/15, f4, ISO400, +0,3EV. Histogram:

%99'u müslüman olan bu ülkede histogram.. Uymadı...

Fotoğraf ve histograma aynı anda bakarsanız sorunu anlarsınız. Anlayamadıysanız dert etmeyin, ailenizin yazarı size gösterecek:

Işık detayları kaybolmuş değil mi? Bütün fotoğrafın histogramına değil de bölgesel histograma bakarsak:

Sadece seçili bölgenin (kesikli çizgilerle gösterilen alan) histogramına dikkat edin. Ne kadar sağa yaslanmış değil mi? Bu arada, Photoshop'da sadece seçtiğiniz bölgenin histogramını görebiliyorsunuz ve bu güzel bir özellik. Photoshop iyi birşey. 25 yıllık bir program ve bence dipsiz kuyu gibi. Tahminimce özelliklerinin %10'unu bile kullanamıyorumdur (beyin gibi :) ), ama son fiyatlandırmadan sonra Corel ya da Gimp seçeneklerini düşünmeye başladım. Şimdi olmaz (lisanslı CS6 var) ama ileride alternatifleri ciddi düşünmek lazım.

Başka bir bölge:

Anlatabildim mi? Fotoğrafın farklı yerlerinde farklı histogramlar görebiliyorsunuz (doğal olarak). Bu yüzden histogramı okurken bir gözünüz de fotoğrafta olmalı. "Hah tamam histogram güzel" dersin ama fotoğrafta istediğin yer kötü çıkmıştır.

Aynı fotoğrafa ACR'de (Adobe Camera RAW) birkaç müdahale yapınca şöyle oldu:

O noktaları ACR'deki "Color Sampler Tool" ile koydum. Orjinal RAW'a bakarsanız yüz çevresindeki noktaların hemen tamamı 255'e yakın (yazının en başında önerdiğim bağlantıları okursanız bu 255 değerinin ne olduğunu anlarsınız). 1 numaralı noktayı "nötr" olarak seçtim (128-128-128'e yakın). Sonra ACR'de iki üç müdahale edip detayları geri getirmek istedim. Noktalardaki RGB değerlerinin nasıl değiştiğine dikkat edin. Bazı bölgeler hafif düzelirken bazıları bana mısın dememiş, gene RGB değerleri 250'nin üzerinde.

Sonra yüzün etrafına bölgesel düzeltme yaptım, bakalım biraz daha detay geri getirebilir miyim diye. Burası önemli: Ekranınızda görebiliyor musunuz bilmiyorum ama bölgesel düzeltme yaptığım fotoğrafta (sağ-üstteki) yer yer grileşmeler başlamış ve renk bozulmaları var. İşte bu olay, o bölgedeartık ışık bilgisinin geri getirilemeyeceğinin habercisi. Eğer eksi (-) pozlama telafisi yaparken renklerde grileşme oluyorsa bilin ki orada artık limite dayandınız: RAW dosyası size daha fazla detay vermeyecek. Bunu demek için dosyaya -2EV pozlama telafisi verip sağ alttaki hale getirdim. Gördüğünüz gibi grileşme ve renk bozulmaları çok bariz. Dinamik alan denen zımbırtının önemi burada işte. Yanımda yoktu ama D800 ile aynı sahnede çok daha fazla detay alabileceğimden eminim. Tahminimce NEX-5N ile de biraz daha fazla detay alırdım çünkü düşük ISO'da NEX-5N'in dinamik aralığı OM-D'den yaklaşık 1 durak daha iyi.

Şimdi başka birşey deneyelim, ve fotoğrafı siyah beyaza çevirelim. Bakalım daha fazla detay alabilecek miyiz:

Olmuş mu? Renkli haline göre daha iyi. Siyah beyaz fotoğraflarda gren/kumlanma gözü çok rahatsız etmez ve ton geçişleri genelde daha yumuşaktır. Eğer bu şekilde sorunlu fotoğraflarınız varsa siyah-beyaza çevirip bir de öyle bakabilirsiniz. İki de gren verdin miydi senden iyisi yok :)

BAYKUŞ KAFA, KEDİ VÜCUT, YILAN KUYRUKLU

Peru'nun eski uygarlıkları kedi, yılan ve kuşa çok önem verirmiş. Kedi (jaguar vs..) yeryüzü, yılan yerin altı ve kuş da (baykuş, kartal vs..) gökyüzünün hakimi.

İlk başlarda ayrı ayrı yapılan heykeller, zaman geçtikçe halkı kontrol etmek zorlaştığından (yöneticiler tanrılar ile özdeşleştiriliyor) bu üç simgeyi birleştirmişler ve böyle garip yaratıklar ortaya çıkmış. Buradaki mesaj "bak bu yaratık çok güçlü, öncekiler gibi değil, her yere hükmediyor -yeraltına, yeryüzüne ve gökyüzüne-. Bizim kral da tanrısal olduğu için bu kadar güçlü" diyebilmek. Aynı şu andaki Türk medyası gibi eski Peru'da da pireyi deve yapıp ve gerçekte olanları saklayıp baştakini ayakta tutmaya çalışıyorlarmış.

Neyse efendim, histograma dönelim. Aslında fena görünmüyor. Sola yaslanmış birşey yok, yani gölge detayı iyi. Sağ tarafta ufak bir sorun var. Peki sorunun fotoğrafın neresinde olduğunu söyleyebilir misiniz?

Kırmızıyla işaretli yerler sorunlu bölgeler. Buralarda detay yok. RGB değerleri 255.

5 nokta seçtim. 1 numarada RGB değerleri 255. En karanlık nokta 5 numarada RGB değerleri 48-49 gibi, yani sorun yok. Diğerleri kurtarılır gibi ama 1 numaradan emin değilim. Deneyelim bakalım:

1 numaralı nokta gene RGB255. Demek ki hala detay yok. Agresif bir şekilde negatif pozlama telafisi uygulayalım bakalım ilk hangi değerde 255'ten 254'e inecek:

-3,52 EV'de anca 255'ten 254'e indi. - EV uygulamaya devam ettikçe o bölge hafiften griye dönmeye başlıyor, demek ki ışık bilgisi ölmüş. Nokta tam da çömleğin en önemli yerinde.

PEKİ NE YAPMAK LAZIM?

Herşeyden önce elinizdeki makineyi tanımak gerekli. Nerede nasıl davranır iyi bilmeniz avantaj. Ben müzede çekim yaparken sürekli +0,3EV ile çekim yaptım çünkü eserlerin çoğunda ışıklandırmadan dolayı fazla gölge vardı. O gölge detayını kaybetmemek için +0,3EV uyguladım. Peki hata nerede? Hata şu: Çekerken histogramı kontrol etmedim :) Etmedim işte. Basit bir müze gezisi için her eserin başında durup ayar yapmak istemedim. Bu yüzden yukarıdaki gibi sorunlar oldu.

AMA!!! Ama, çektiğim pozların %95'i çok iyi çıkmış. Yani hedefimdeki gibi gölgelerdeki detaylar yerli yerinde çıkmış ve parlak bölgeler de patlamamış. %5 kayıp iyi bir oran :)

Pozlamasında sıkıntı olmayan örneklerden biri. Heykelin alt kısmındaki en önemli bölgenin de detayı yerli yerinde :)

Gerçekte kontrastlı sahnelerde detayları koruyabilmek için yapılması gereken en iyi şey HDR olsa da ben size alternatifleri yazayım, ne yapacağınızı siz seçin:

- Bir D800 ya da D600 alınacak, müzeye onunla gidilecek. Açıkçası yanımda D800 vardı ama OM-D + 20mm f1.7 o kadar rahat geldi ki D800'e hiç elim gitmedi. D800 ile yukarıda bahsettiğim sorunlar OM-D'ye göre daha az oluyor.
- HDR çekmek. Manzarada olur, şehir-bina çekimlerinde olur, ama insan çekerken ya da müze gibi turistik gezilerde üçayak taşımak zor. Elde çekimlerde HDR yapan aletler de var ama onlarda da titreşim sorunları oluyor (elde 3 poz sabit tutmak kolay değil) o yüzden pek kullanmıyorum.
- Negatif pozlama yapıp parlak bölgeleri garantiye almak, sonradan gölgeleri açmak. Film zamanında bu en çok önerilen şeydi. Sayısal algılayıcılar filmden farklı davrandığı için bu yöntemi pek önermem. Tam kare gövdeler bu yönteme daha dayanıklı (D800, D700, D600, A99 vs..) olsa da gene de tavsiye etmem. Gölgelerde kumlanma, renk kaymaları ya da bantlaşma sorunları olabilir.
- Bu yazıdaki yöntem. Yalnız her zaman histograma dikkat edeceksiniz ki histogramın sağ tarafına kaçmış birşeyler olmasın.
- RAW çekmek. Yukarıdaki tüm maddeler için ortak öneri. Zorlu sahneler için (örneğin yüksek kontrast) JPEG çekmek yenilgiyi baştan kabul etmek demek.
- Dua etmek:

Allaam yareppim...