Isik Olcum Metodlari - Hangisini Kullanalim?

TAŞINDIK: http://halkboyleistiyor.com

Eskiden fotografcilar harici isik olcum aleti kullanirmis. Simdi de kullaniliyor, ama eskisi kadar yaygin degil. Neden? Cunku DSLRlar kendi baslarina son derece basarili sekilde olcum yapabiliyor. Hala ayni aletleri kullanan fotografcilar mevcut. Ornegin studyoda ya da disarida hazirladiginiz bir sahnede birden fazla flasli cekimlerde isik olcum aletleri hala kullaniliyor. En cok kullanilan markalardan biri Sekonic. Su sitede guzel bir ozet var: http://www.bhphotovideo.com/indepth/photography/buying-guides/light-meters .

Ama konumuz harici olcumler degil. Insanlarin %99'u gibi fotograf makinenizdeki sistemi kullandiginizi varsayiyorum.

Farkli markalarin farkli olcum algoritmalari ve yontemleri olsa da, DSLRlarda yaygin olarak kullanilan uc isik olcum yontemi var: Sahnenin geneline bakilan, sahnenin geneline bakilip orta noktaya daha cok onem verilen ve tek noktadan olcum. Bunlar Nikon'da sirasiyla: Matrix, Center Weighted ve Spot.


Bunlarin detaylarina girmiyorum, sadece cok kabaca ozetliyim:

Matrix/Evaluative: D700'de tum sahne 1005 parcaya bolunuyor (yatayda 67 duseyde 15). Bu bolgelerdeki isik bilgisi bir CCD tarafindan okunup Nikon'un veritabanindaki sahnelerle karsilastiriliyor ve pozlamaya boylece karar veriliyor. Tabii ki bu is bu kadar basit degil. D700'de lensin acisina, odak mesafesine, renk bilgisine, sahnenin genel isigina ve hatta D700'le beraber artik odak noktasina da bakiliyor ama detaylara giresim yok. Bilmeye cok gerek de yok zaten.

Merkez Agirlikli Yontem (Center Weighted Metering): Bu sistemde gene sahnenin geneline bakiliyor ama sahnenin orta noktasindaki isik bilgisi daha onemli oluyor (%75 orta, %25 geri kalan bolge). D700'de bu "orta bolge" optik bakacta belli oluyor:

Bu sariyla gosterilen alan D700'de 8-20mm arasinda degistirilebiliyor. Varsayilan dairenin capi 8mm (yukarida gosterilen).

Nokta Olcum (Spot Metering): Spot Turkce'de "nokta" demek. Bu modda makine tek noktadan olcum yapiyor. Makine modelinize gore bu sadece orta nokta da olabilir odaklanan nokta da. D700, 51 odak noktasinin her birinden nokta olcumu alabiliyor. Bazi modeller sadece orta noktadan nokta olcum alabiliyor.

Not: Bu yaziyi D700'u baz alarak yaziyorum, dolayisiyla bazi terimler Nikon'un kullandigi gibi olacak ama genel teori dogru sayilir.

PEKI HANGISI?

Aslinda, sayisal SLRlar filme gore cok avantajli: Arkadaki LCD'de cektigini aninda gorebiliyorsun. Bu yuzden eskisi gibi ugrasmaya gerek kalmiyor, cek-bak (asiri basite indirgedigimin farkindayim).

Matrix/Evaluative: Bu olcum yontemi %90 herkese yeter. Zamanimizin DSLRlari bircok sahneyi degerlendirmekte yeterince basarili. Yani bu olcum yontemini secip tum cekmek istediginiz durumlarin %90'inda basarili olmaniz mumkun.

Peki Matrix olcum yontemini kullanmamaniz gereken yerler yok mudur?

- Tekli odak noktasi kullaniyorsaniz. Bu cok bilinen birsey degil, ve her zaman gorulen bir sorun da degil ama detay olarak aklinizda kalsin, birgun isinize yarar. Nikonlar D3'ten beri Matrix olcum yonteminde odak noktasina daha cok onem veriyor. Canonlar da Evaluative'de ayni mantigi kullaniyor. Basitce, tum sahneden okuma aliniyor ama odak noktasinin daha onemli oldugu varsayilip pozlama degerleri ona gore hafifce degistiriliyor (Spot-Nokta olcumle karistirmayin). Ornegin guzel isiklandirilmis bir sahnede siyah giyinmis birini cekmek istiyorsunuz. Tekli odak kullanirsaniz Matrix sistemi odak noktasindaki objeye daha cok onem verecegi icin siyahi biraz acmak isteyecek ve duzgun pozlanmis sahnenin tamami gerekenden fazla pozlanacak. Bunu ben her zaman yasamiyorum, ama oldugunda can sıkıcı oluyor. Coklu odak kullaninca cok sorun yok.
- Her seferinde ayni sonucu verecek bir sistem istiyorsunuz. Garip ama matrix tarzi olcum sistemler benzer durumlarda farkli sonuc verebiliyor. Algoritmalar o kadar kompleks ki bir sahneyi cekiyorsunuz, kamerayi baska yone cevirip ayni yere geri cevirdiginizde pozlamada milimetrik farklar olabiliyor. "Olabiliyor" dedim, "oluyor" demedim. Diger olcum metodlari daha tahmin edilebilir sonuclar veriyor.
- Asiri kontrastli sahneler. Matrix tarzi olcum sistemleri parlak bolgeleri (highlight) kontrol altinda tutmak isterler, bu yuzden bu sistem golgeleri cok karartabilir. Ya siz golgeleri daha da acip parlak bolgelerde o kadar detay istemiyorsaniz? Bu durumda merkez agirlikli olcum deneyebilirsiniz, hatta daha da iyisi en parlak ve en karanlik bolgelerden nokta olcum alip ortalamayi kullanmak (manuel modda), ama tabi zamaniniz varsa.
- Asiri parlak durumlarda. Ornegin karli ve acik bir gun, ya da gunesli bir sahil. Boyle durumlarda merkez odakli olcum sistemi daha iyi olcum yapabilir. LCD'den kontrol edip pozlama telafisiyle oynamayip bir daha cekmek de mumkun ama acil durumlar icin bu gibi kosullar icin merkez agirlikli olcumu deneyip uzmanlasmaya calisin.
- Fotograftan iyi anliyorsunuz, hangi durumda nasil bir pozlama istediginizi tahmin edebiliyorsunuz ve makinenizin hangi durumlarda nasil davranacagini iyi biliyorsunuz. Bu durumda matrix sizi kesmeyecektir.
- Sahnede tek bir isigin aydinlattigi sanatciyi cekeceksiniz. Bu durumda nokta olcum tek sansiniz gibi birsey yoksa matrix olcum yontemi tum sahneyi asiri karanlik gorup acmak isteyecek ve ISO'yu asiri arttirip enstantaneyi asiri dusurerek igrenc bir sonuc almanizi garantileyecek.
- Kus cekmek istiyorsaniz ama gokyuzu o kadar parlak ki kuslar surekli siyah cikiyor. Bu durumda nokta olcum metodu en iyi sonucu verecektir. Arkadan isik alan portreler de ayni sekilde nokta olcumle daha iyi sonuc verebilir.

Yukarida yazilanlarda aslinda "su sahnede kesinlikle su yontemi kullanin" dememey calistim, cunku kesin receteler yok. Her durumum kendine ozel kosullari var, ayrica fotografi cekenin de sahneyi degerlendirmesi gerekiyor.

En en en guzeli, olcum yontemleri ve LCD'ye guvenmeyip histograma bakmak. Bazi makineler cekim sirasinda da histogram gosteriyor, ama son 5 yildaki DSLRlarin tamaminda cekilmis fotografin histogramini gorebiliyorsunuz. Sadece parlaklik (luminance) histogrami da profesyoneller icin yeterli olmayabilir, mumkunse RGB histogramlarina da bakmak iyi birsey.

Detay uzerine detaya giriyorum, en iyisi burada kesmek...