Nikon'da Ozellestirilebilir Fonksiyonlar - Basamaklama ve Flas (e)

TAŞINDIK: http://halkboyleistiyor.com

Nikon'da Ozellestirilmis Fonksiyonlar yazi dizisine devam ediyoruz. Bir onceki yazida D grubunu aciklamistik. Simdi E grubuna, yani "Basamaklama / Flas - Bracketing/flash" basligina bakacagiz.
 

"Bracketing" sozcugunun tam Turkce'sini bilmiyorum. Ben "Basamaklama" seklinde cevirdim.

"Bracketing" ile  makineye "belirledigim iki deger arasinda belirledigim sayida cekim yap" diyorsunuz. Bu yontem HDR yapanlarin cok kullandigi bir yontem. Ornegin -1, 0 ve +1 EV pozlama telafisi olacak sekilde 3 cekim yapmak isterseniz ve makineniz bunu destekliyorsa, size sadece kadraji ayarlamak ve ucayagi kurmak dusuyor, kalanini makine hallediyor.

Tabi Basamaklama sadece HDR icin yaratilmamis. Flas basamaklamasi var ornegin. Flas poz degerinden emin degilseniz govdeden ayarliyorsunuz, alet istediginiz aralikta EV degerleri ile birkac cekim yapiyor, boylece dogru pozlamayi bu cekimlerin arasindan secebiliyorsunuz. Baska bir basamaklama yontemi ise "Beyaz Ayari" ile ilgili. Ortamin beyaz ayarindan emin degilseniz ardarda farkli beyaz ayarlariyla cekim yapmaniz mumkun. Bu ayari kullanan hala kalmis midir bilmiyorum, yani beyaz ayarini deneyerek bulmak tas devrinden kalmis olsa gerek (filmli donemden kalma diyim, ama filmciler darilmasin). Son olarak "Focus Bracketing" denen sey var. Bu D700 ile ilgili degil. Ornegin makro cekiyorsunuz ama f22 bile tum objeyi odaklamaya yetmiyor, ya onu ya arkasi mutlaka odak derinligi disinda kaliyor. Bu durumda farkli odaklar kullanarak (mesela objenin onune, ortasina ve arkasina) 3-5 tane daha cekim yapiyorsunuz ve bu pozlari sonradan bir yazilim ile (ornegin Photoshop) birlestiriyorsunuz.

D700'de Ozellestirilebilir Fonksiyonlar'da "E" menusu bu Basamaklama ve Flas ozelliklerine ayrilmis. Bu seceneklerin bir cogu artik "gelismis" kullanicilara hitap ediyor. Bazi konulari biraz daha acmaya baslamistim ama konu mecburen alakasiz yerlere yonlendi, bu yuzden kisa kesmeye calistim. Bu seceneklerden birsey anlamiyorsaniz "demek ki iyi bir fotografci olamayacagim" diye dusunmeyin. Kalibimi basarim, Turkiye'deki profesyonel fotografcilarin %75'i (siz %95 diye okuyun) bu secenekleri tam anlamiyla bilmiyor. Ben bile zor ogrendim, dusun artik :)

Bracketing/flash (Basamaklama / Flas)

E1 Flash sync speed

Onden uyari: Burada belirleyeceginiz hiz flasin hizi degil.

D700'un maksimum flas senkronizasyon hizi 1/250. Simdi bu cumle bile bircogunu korkutacak. "senkronizasyon hizi"! "senkronizasyon" ne ola ki?

Focal Plane Shutter diye birsey var. FP diyelim. Bu sistemin nasil calistigini burada kisaca anlatmistim. FP kabaca iki perdeden olusuyor. Ilk perde acilip isigin algilayiciya girmesine izin veriyor, sonra ikinci perde kapanip "pozlama" olayini bitiriyor. Ilk perdenin acilmasiyla ikinci perde kapanmasi arasinda kisa bir sure algilayici tamamen acik oluyor. Iste bu acik kalma aninda flasi patlatirsaniz butun algilayici aydinlanacak. Iste bu "acik kalma" anina "Maximum Shutter Sync Speed" deniyor. Buraya dikkat edin: D700'un maksimum deklansor senkronizasyon hizi 1/250. Iyi de D700 ile 1/8000'e kadar enstantanede cekim yapamiyor muyuz? 1/250 ne?

Bir daha yazalim: D700 ile 1/8000 cekim yapabiliyorken maksimum deklansor senkronizasyon hizi 1/250 cikti! 1/250'nin anlami su: D700'un FP sistemi algilayicinin tamamen acik kalmasina en az 1/250 saniyeye kadar izin veriyor. Demek ki 1/250 algilayicinin "TAMAMEN" acik kalma hizi. Bu hiz 1/500 oldugunda ikinci perde daha ilk perde acilmadan kapanmaya basliyor. Daha ilk perde acilmadan ikinci perde kapanmaya baslarsa ne olur? Algilayicinin tamamina ayni anda isik dusmez!

Yukaridaki sekilde ilk durumda perde kapali, algilayici gorunmuyor. Ikinci durumda... Sekli okuyun.

3. asamaya DIKKAT! Burada algilayici tam acik. Iste bu haldeyken flas patlarsa algilayici tam isik almis olacak. Iste D700'de bu "tam acik olma hali" en kisa 1/250sn olabiliyor.

E1 seceneginde 1/250 ve daha yavas sureler secebiliyorsunuz. Ornegin 1/200, 1/100 vs.. Peki neden boyle birsey yapalim? Diyelim ki dugun fotografi cekiyorsunuz ve iki makineniz var ama diger makineniz farkli bir govde ve flas senkronizasyonu maksimum 1/200 olabiliyor. Bu durumda hareketli cekimlerde fotograflarin karakterleri farkli olacagi icin D700'u de 1/200'e cekebilirsiniz. Ikinci bir durum ise, eger kullandiginiz studyo flasi 1/200 ya da 1/160 destekliyorsa D700'u bu degere cekebilirsiniz.

Simdi bir soru: Gunduz cekimi yapiyoruz ve "bokeh" istiyoruz. Bu durumda f2,8 gibi bir diyafram degeri kullanmak durumunda kaldiniz ama isik bol oldugu icin enstantane ISO100'de 1/4000 oluyor. Cektiginiz modelin yuzunde golgeler olustugu icin flas kullanmaniz gerekli. Maksimum flas senkronizasyonu 1/250, sizin 1/1600'e ihtiyaciniz var. Bu durumda sunlari yapabilirsiniz:

1) ND filtre kullanabilirsiniz. Isigi 4-stop kesen bir filtre ile enstantaneyi 1/250'ye cekebilirsiniz. Yalniz ND filtreler fotograf kalitesini de biraz dusurur.

2) D700'deki Auto FP ozelligini kullanirsiniz (Canon'da HSS - High Speed Synchronization).

Burayi dikkatli okuyun, biraz karisik: 1/4000'de cekim yaptiginizi dusunun. Yukaridaki perde hareketi semasinda 1. perde acilacak, o kapanmadan hemen 2. perde kapatmaya baslayacak. Bu durumda algilayici tam acik olamayacagi icin, uzerinde bir "aralik" yukari ya da asagi dogru gidecek. Gene ayni sekilde 2 numarali resme bakin. Ufak bir aralik var degil mi? Iste o aralik 1/4000 gibi yuksek hizli cekimlerde hareket eder. Tum algilayicinin flastan etkilenmesi icin ne gerekli? Bu "aralik" hareket ettikce flasin da patlamasi gerekli degil mi? Eger surekli bir isik verirseniz, "aralik" hareket ettikce algilayicinin yuzu taranacak. Iste Auto FP secenegi bunu yapiyor.

Yukaridaki sekilde yesil aralik algilayici. Burada algilayici arka planda sabit, perdeler hareket ediyor. Iste o yesil "aralik"in nasil hareket ettigine dikkat edin (gavurlar bu araliga "slit of light" diyor). O araliktan isik algilayiciya dusuyor. Algilayicinin tamamen flas ile aydinlanmasi icin flasin surekli acik olmasi gerekli (aslinda cektigin obje aydinlaniyor tabii ki, ama sonucta yansiyan isik algilayiciya dusuyor).

E1 basliginin en basinda ne demistim? Buradaki hiz flasin hizi degil. Flasin patlama hizi sacma sapan yuksek. Ornegin SB-600'un 1/32 gucteki hizini biliyor musunuz? Tam 1/20,000! (kullanma kilavuzunda bir yerlerde yazar) Yani flaslar cidden cok ciddi yuksek hizlarda patliyor. Bunlara neden "Speedlight" dendigini saniyordunuz :)

Simdi, 1/250 uzerindeki bir enstantanede, ornegin 1/4000'de, algilayiciyi tamamen isikla doldurmak icin ne gerekli dedik? Surekli bir isik kaynagi. Ama zamane flaslari surekli isik veremiyor! Peki ne yapacagiz? E1'de Auto FP secenegini secerseniz ve buna uyumlu bir flasiniz varsa, flas seri olarak saniyede bilmemkac kare patlayacak surekli isik veriyormus numarasi yapacak. Bazi Canon flaslar 50 kHz ile patliyorlar mesela, boylece surekli isik sagliyorlar.

Yukaridaki E1 menusu fotografina bir daha bakin. Ilk iki secenek size Auto FP ozelligini verecek, yani 1/4000 gibi enstantane hizlariyla cekim yapacileceksiniz. Guzel birsey degil mi? Hem guzel hem degil.

Seri cekim yapan flaslarin gucu duser, gucu azaltir ki ardarda patlayabilsin. Zamane flaslarin GN degerleri FP (ya da HSS) modunda cok ciddi dusuyor, hatta bence 3-4 metreden sonra etkisiz oluyorlar (1/8000'de SB-900'un 2.5 metre civarinda etkili oldugunu soyluyorlar). Yani "gunduz bokehi" yakaliyim derken flas gucunden ciddi yoksun kaliyorsun. Bunu asmanin bir yolu cok sayida flas kullanmak.

Auto FP modunu secmeli miyiz? Aslinda faydali oluyor, ben harici flas taktigim zaman genelde acik birakiyorum. Eger enstantane hizi 1/250 ya da 1/320'den dusuk olursa zaten FP modu calismadigindan flas eskisi gibi normal calisiyor, sadece 1/250 ya da 1/320'den yuksek hizlarda FP modu devreye giriyor. Zaten bu yuzden secenegin adi "Auto FP", yani FP modu otomatik olarak devreye giriyor.

Auto FP makinedeki flaslarla calismiyor, mutlaka harici flas gerekli. Su anda Auto FP ile uyumlu flaslar sunlar: SB-910, SB-900, SB-800, SB-700, SB-600 ve SB-R200. SB-400 uyumlu degil.

Son olarak, Auto FP'yi hareketi dondurmak icin kullanamazsiniz. Neden? Cunku flas bir kere patlayip sonmuyor, surekli patliyor. Surekli patladigi icin hizli hareketlerin farkli anlarini aydinlatir ama siz tek kare cekeceginiz icin tek bir ani donduramazsiniz. Ani dondurmak icin flasi normal modda kullanmaniz gerekli.

Cok konustuk degil mi?

E2 Flash shutter speed


Bu secenekte flas modunda minimum enstantane hizini ayarliyorsunuz. Varsayilan deger 1/60. Bu degerde, eger flas kullaniyorsaniz, enstantane hizi minimum 1/60 olacak. Bence 1/60 degeri asiri yukse, ben 1/15 ayarliyorum. Eger daha dusuk degere (ornegin 1/4) ayarlarsaniz buyuk ihtimal titresim fotografi bozacaktir. Eliniz biraz titrekse 1/30 da iyi.

Eger "Slow sync" ya da "Rear sync" secerseniz E2 anlamsiz kaliyor, yani makine bu limiti gormuyor.

E3 Flash cntrl for built-in flash

Bu menu dahili flasi kontrol etmek icin. Neden "ozel fonksiyonlar"in arasina sokusturmuslar bilmiyorum.

TTL: Bildigin Through-The-Lens olcum pozlama yontemi. Bu modda flasi kendi haline birakiyorsunuz, makine ne olcerse flas ona gore patliyor. Tum durumlarin %80'inde yeterli olacaktir, cunku zaten cogu kisi dahili flasla fantastik seyler yapmayacak (karanlikta ayna karsisinda flasi agziniza ya da burnunuza okup patlatmayi deneyin, bakin bakalim gozlerinizden isik cikacak mi :) Deneyenler buraya tecrubelerini yazsin...)

Manual: Flasin gucunu elle ayarlamak icin. Ne yaptiginizi biliyorsaniz kullanmaniz gereken bir menu. Bilmeyenler icin asagida bir tablo hazirladim:

Buradaki rakamlar diyafram x metre cinsinden. Bazi kusuratlari yuvarladim, ornegin 6.6 metreyi 6.5 diye yazdim. ISO3200 ya da ISO6400 icin olan degerleri siz tahmin edebilirsiniz. Ama zaten kendine saygisi olan hangi fotografci entegre flasla manuel modda ISO6400'de fotograf cekecek?

Diyafram x metre ne demek? GN denen bir deger var. GN = diyafram x mesafe. Yani ornegin ISO200'de flas tam gucte iken f4'te cekim yaparsaniz flasin etkisi 18 / 4 = 4,5 metre olacak.

Repeating flash: Belirlediginiz gucte, belirlediginiz sayida ve frekansta flas cakmaniza izin verir. Bunu secerseniz karsiniza asagidaki gibi biraz karisik bir alt menu cikacak:

Aslinda menu karisik degil, ama aciklayici degil. Bu menuden once karar vermeniz gereken sey enstantane hiziniz. Ornegin 1/5 enstantane hizina karar verdiniz. Sonra 1/5 saniye icinde kac flas istediginizi belirleyin, ornegin 2 olsun. Bu durumda saniyede kac kere patlamasi gerekecek? Cevap: 2 / (1/5) = 10. Demek ki "Frequency" degeri 10 olacak. "Output" degerini ise yukaridaki tablodan hesapliyorsunuz. Nasil? Nefis...

Commander mode: Bu secenek sayesinde D700'un uzerindeki flasi diger harici flaslari kontrol etmek icin kullanabiliyoruz. D700 ile sadece I-TTL uyumlu 2 grup flasi kontrol edilebiliyor. Bunlar arasinda SB-400 yok. Bazi flaslarin kullanim kilavuzunda bu mod "Master Mode" olarak da gecebiliyor, bu ikisi ayni, kafaniz karismasin. Nikon arada boyle kafa karistirabiliyor.

Bu konuyu biraz acacagim, idare edin:

Diyelim iki harici flasiniz var. Bu aletleri istediginiz yere yerlestirdiniz, herseyi ayarladiniz (asagida anlattim) ve deklansore bastiniz! Bundan sonra ilginc bir sekilde harici flaslar ve kumandan (dahili flas) bir on-patlama ile pozlamayi olcecek ve en sonunda gercek pozlama icin patlayarak fotografi cekecekler. "Ilginc" dedim cunku bu anlattigim seyler cok cok kisa bir zamanda oluyor, cogu zaman siz bunu farketmiyorsunuz bile.

Burada haberlesme kizil otesi ile saglaniyor (tam kizil otesi degil ama yakin dalgaboyu). Ben dubleks bir ev icinde ikinci kattan bile alt kattaki SB-700'u patlatabiliyorum (kisa SB-700 incelemesinde anlatmistim), yani kapali ortamlarda govdenin flaslari gormesine bile gerek olmayabilir ama acik ortamda govdenin flaslari gormesi, ve hatta aradaki mesafeyi acmamaniz sizin faydaniza.

D700 teoride 2 grupta sinirsiz sayida flasi kontrol edebiliyor. Bir yerlerde Nikon'un grup basina en fazla 3 flas onerdigini okumustum. Bence 3 bile fazla. Yukarida D700'un gercek cekimden once flaslari patlatip pozlamaya karar verdigini soylemistim. Eger farkli farkli yerlerde farkli yerlere hedeflenmis 3 ya da daha fazla flas varsa, D700 bunlardan birini ya da ikisinin flas etkisini goremeyebiliyor. Forumlarda boyle konular geciyor. Bircok kisi 2 grupta en fazla 4 flas oneriyor. Zaten 4 flastan cok kullaniyorsaniz artik cimrilik etmeyip adam gibi radyolu bir kumanda alin :)

Menuye gelelim:

Aslinda menu karisik gibi gelebilir ama basit. Ilk satirda govdedeki flasin ayarlari var. Burada Modu ve pozlama telafisini ayarliyorsunuz. Mod olarak TTL, AA; M ve "- -" secebiliyorsunuz. AA'ya gerek yok, genelde TTL cok iyi sonuc veriyor. Eger modu Manual'e getirirseniz "Comp." altinda flas gucunu (1/2, 1/64, 1/128 vs..) ayarliyorsunuz. Sonra alttaki iki grupta da ayni ayarlari yapiyorsunuz. "Channel"dan kanali secip harici flaslarda da ayni kanali ayarladiginizda ve bu flaslari "Remote" moduna aldiginizda artik hazirsiniz.

Okurken zor gelebilir ama uygulamada cidden cok kolay. SB-700'u uzaktan yonetmeyi ogrenmem 3 dakika surdu.

Ortamda fazla miktarda kizilotesi isin varsa (ornegin dis cekimler, cok fazla floresan buluna ortamlar vs..)

Isterseniz dahili flasi tamamen kapatip pozlamayi etkilemesini engelleyebilirsiniz (Mod kisminda "- -" secerek). Bu durumda dahili flas on-flas olarak patlayacak ama gercek pozlama sirasinda patlamayacak. Yalniz bir uyari: Eger objeye yeterince yakinsaniz dahili flas pozlamayi biraz da olsa etkiliyor. Bu durumda dahili flasi Manual moda alip gucu 1/128'e dusurmeyi deneyin.

Bu konu derya gibi, herseyi anlatmadigimin da farkindayim ama sirf harici flas kullanma icin kitaplar ve internet siteleri var, yani burada hepsini anlatmak cok zor.

E4 Modeling flash

Bu ayarla DOF dugmesini kullanip flasi (harici de olabilir) zayif gucte cok sayida patlatip modelde olusacak golgeleri gorebiliyorsunuz. Eger flaslarinizdan uzakta calisiyorsaniz, bunlari uzaktan patlatmak icin iyi bir yontem. SB-900'de "modelling light" secenegi var ama bunun icin flasin yaninda olmaniz lazim. Ayrica SB-600 gibi "modelling light" secenegi olmayan flaslari da bu sekilde patlatabilirsiniz.

E5 Auto bracketing set

Bu secenekte basamaklama ayarlari var.

AE & flash: Eger bir flas kullaniyorsaniz, bu secenek sayesinde basamaklamayi hem flasin gucunu degistirerek hem diyafram hem enstantane ile oynayarak yapabiliyorsunuz. Bunu anlamadiysaniz asagidaki secenegi okuyun, anlayacaksiniz.

AE only: Sadece diyafram ve enstantane ile oynayarak basamaklama yapma. Bu durumda eger flas kullaniyorsaniz flasin cikis gucu sabit kalacak.

Flash only: Basamaklama sadece flasin gucunu degistirerek yapilacak.

WB bracketing: Beyaz ayari basamaklanir. Pozlama ile alakasi yok. Ayrica beyaz ayarini Kelvin degerleri ile degil b#F tarzi sifrelerle ayarlamak zorundasiniz. Bu ayarda tek cekim yapiliyor, yani yukaridakiler gibi bilmem kac cekim yok. RAW cekiyorsaniz bu ayari yapamiyorsunuz (neden acaba?). Bence komik bir ayar, ama neyse hadi olsun bakalim.

Ben "AE only" seciyorum.

E6 Auto bracketing (Mode M)

M modunda basamaklama yapacaksaniz pozlamayi nelerin degistirecegine karar veriyorsunuz. Ornegin 1/30 f8 ISO200 degerlerine ayarladiniz ve flas takili. Bu durumda makine -1EV degerine enstantaneyi 1/60 yaparak mi ulassin yoksa diyaframi f11 mi yapsin? Yoksa flasin gucunu dusurerek mi -1EV'ye ulassin?

Flash/speed: Diyaframi sabit tutup flas gucu ve enstantaneyi degistirerek pozlamayi ayarlar. Ornegin makro cekiyorsaniz ve alan derinligini cok degistirmek istiyorsaniz faydali olabilir.

Flash/speed/aperture: ISO haric herseyi degistirip pozlamayi degistirir.

Flash/aperture: Flasin gucu ve diyaframi degistirerek pozlamayi ayarlar.

Flash only: Sadece flas gucuyle basamaklamayi yapar.

E7 Bracketing order

Basamaklamanin hangi sirada olacagini ayarlar.

MTR>under>over: 0 -1 +1 seklinde pozlama yapar

Under>MTR>over: -1 0 +1 seklinde pozlama yapar

Keyfinize kalmis. Ben -1 0 +1 seklinde birakiyorum. Digeri ne zaman ise yarar? Ornegin basamaklanmis pozlariniza "stacked" seklinde bakiyorsaniz (Lightroom ile ornegin) ilk secenek faydali olabilir cunku destenin en uzerinde 0EV'lik poz olacak.

Bu konu biraz karisikti, F grubu da uzun ve karmasik, bu yuzden ayri sayfada anlatacagim.